Τα μυστικά σύμβολα του ουκρανικού κεντήματος
Το κέντημα είναι το σήμερα κατατεθέν της ιστορίας και του πολιτισμού του ουκρανικού λαού. Σε όλες τις παραμέτρους, όπως η τεχνική, το ύφασμα, το χρώμα και το σχέδιο, δινόταν ειδική ακόμη και ιερή έννοια. Από τον τρόπο με τον οποίο είναι κεντημένο ένα πουκάμισο, μπορούμε να μιλήσουμε για την προέλευση και το στάτους του ιδιοκτήτη, καθώς και για την υλική ευημερία του.
Πως ερμηνεύονται τα μυστικά σύμβολα του ουκρανικού παραδοσιακού κεντήματος, πώς να διαλέξετε σωστά το στολίδι σας και ποια μυστικά κρύβονται στα παραδοσιακά μοτίβα;
Όλα τα στολίδια που χρησιμοποιούνται στο κέντημα, μπορούν να διαιρεθούν σε γεωμετρικά (τα πιο αρχαία), που ταιριάζουν περισσότερο στους άντρες, και σε φυτικά, τα οποία θεωρούνται πιο κατάλληλα για τις γυναίκες. Αυτό αντιστοιχεί στην ουσία του φύλου: Ο άντρας φέρει μια πνευματική φύση, ενώ η γυναίκα καλείται να ενσαρκώσει την ύλη. Οι φυτικοί συμβολισμοί (κυρίως λουλούδια) δεν πρέπει να υπάρχουν στα αντρικά πουκάμισα. Μεταξύ των αιώνιων αρσενικών συμβόλων συγκαταλέγονται τα σημάδια της φωτιάς («κέρατο κριαριού»), τα λεγόμενα «osmirozhky» (ρομβοειδή κάγκελα), τα σημάδια του ηλίου (παρακλάδια - ακτίνες) και ο ίσιος σταυρός.
Αρχικά το θηλυκό σύμβολο ήταν η «Μπερεγκίνια» (προστάτισσα, ή όπως επίσης ονομάζεται «η Βασίλισσα», «η μητέρα του κόσμου»), μια φιγούρα με υψωμένα χέρια (Oranta, λατ. Orans, 
η οποία ουρλιάζει προς τον ουρανό) με τα χέρια στραμμένα προς τα κάτω, σαν να ευλογεί. Ακόμα ένα θηλυκό σύμβολο που μοιάζει με το γράμμα Χ, είναι η εικόνα των ρούνων, η «συγκομιδή». Κεντούν επίσης και το λοξό σταυρό, ως σύμβολο της σελήνης. Σπάνιες φορές τα μοτίβα στα λαϊκά πουκάμισα αποτελούνται μόνο από ανδρικούς ή μόνο από γυναικείους χαρακτήρες. Συνήθως αυτά εναλλάσσονται. Έτσι και αλλιώς ο κάθε άνθρωπος είναι σαν γιν και το γιανγκ. Κάθε γυναίκα έχει κάτι από την αρρενωπότητα. Και το αντίστροφο.
Στο ουκρανικό κέντημα υπάρχουν και γενικά σύμβολα, που ταιριάζουν σε όλους: Σε παιδιά, νέους, ενήλικες και ηλικιωμένους. Για παράδειγμα, το οκταγωνικό αστέρι αναπαριστά την εικόνα του Θεού του Δημιουργού, τη μόνη πνευματικότητα (πνευματική αρχή). Συναντάται επίσης και το σημάδι του ήλιου και του αστεριού, με το οποίο γεννηθήκαμε. Αυτό το σημάδι εναρμονίζει, ισοζυγιάζει, εξισορροπεί την ενέργεια μας. Ειδικά στα παιδικά πουκάμισα κεντούσαν πολλά αστέρια.
Ως θέμα των νέων προτιμάται η γεωμετρία των ίδιων αστεριών. Το «osmirozhky» (ρομβοειδή κάγκελα), οι ρόμβοι, η εναλλαγή του ίσιου και του λοξού σταυρού. Όσον αφορά στα φυτικά σύμβολα, στους νεαρούς ταιριάζουν πιο πολύ τα φύλλα βελανιδιάς (μπλουζάκια με αυτό το κέντημα αγαπούσε ο Σιμιόν Πετλιούρα). Ως στολίδι για τα κορίτσια συνηθίζεται ένα λουλούδι, ως το σύμβολο της καθαρότητας και της ευημερίας της γενιάς. Γι’ αυτό τα νυφικά ήταν κεντημένα με χρώματα. Το κορίτσι ετοιμαζόταν να γίνει η προστάτιδα της γενιάς, στην οποία πρέπει να εξασφαλίσει την ευημερία. Ενώ όλα τα είδη των φρούτων (βιβούρνο, σταφύλια) είναι για τις ηλικιωμένες γυναίκες και τις μητέρες.
Οι πρόγονοί μας κεντούσαν και ειδικά στολίδια, τα οποία βοηθούσαν στον πολλαπλασιασμό της οικογένειας. Πρώτο απ’ όλα είναι το ιδεόγραμμα της γης που έχει σπαρθεί, ένας ρόμβος χωρισμένος σε τέσσερα κομμάτια με λοξό σταυρό, και σε κάθε κομμάτι του μία τελεία, να συμβολίζει την οικογένεια . Πουκάμισα με τέτοια κεντημένα μοτίβα φορούσαν μόνο τα νιόπαντρα ζευγάρια. Τα χαρακτηριστικά αυτά βοηθούν επίσης στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της νέας οικογένειας. Ρούχα με αυτά τα σημάδια φορούσαν όσο περίμεναν για την αναπλήρωση της οικογένειας.
Η αφετηρία κάθε κεντήματος επικεντρωνόταν στις άκρες των ρούχων, στο γιακά, στις μανσέτες και στο στρίφωμα. Αυτά είναι τα σημεία μέσω των οποίων μπορεί να περάσει στο σώμα το κακό. Οι κανόνες είναι οι ίδιοι για όλους: Κάποτε οι άνδρες είχαν μακριά πουκάμισα, μέχρι τη μέση της γάμπας, τα φορούσαν από έξω και τα έδεναν με ζώνη. Υπάρχει ακόμα μια παλιά παράδοση, όταν έραβαν με το χέρι διάφορα κομμάτια του ρούχου μεταξύ τους. Οι ειδικές τεχνικές ήταν αρκετές, σε μία από αυτές, πολύ αρχαία, κεντούσαν ένα κομβώδες γράμμα. Στα ανδρικά πουκάμισα το κέντημα ήταν πυκνό, στο σημείο του στήθους, ενώ στα γυναικεία σε κάποιο μέρος των ώμων. Με αυτό τον τρόπο ενδυνάμωναν τα ζωτικά ενεργειακά σημεία.
Τα χέρια είναι οι κεραίες μας, οι οποίες λαμβάνουν την ενέργεια. Το κάθε δάχτυλο μεταφέρει την ενέργεια της συγκεκριμένης συχνότητάς του. Συμπλέκονται στον καρπό και ανεβαίνουν επάνω. Στα χέρια πρέπει να βρίσκεται η δύναμη, οπότε για να δεχτούν αυτή την ενέργεια, δεν πρέπει να υπάρχει κανέναν μπλοκάρισμα. Για να συμβεί αυτό συμβάλουν τα στολίδια του κεντήματος.
Η λέξη «σορότσκα (πουκάμισο)» έχει τη ρίζα «σόροκ (σαράντα)», δηλαδή σαράντα ενέργειες, οι οποίες εξασφαλίζουν στον άνθρωπο την προστασία του ουρανού. Δεν είναι λοιπόν περίεργο όταν λένε για τους τυχερούς ανθρώπους ότι «γεννήθηκε με πουκάμισο». Ακόμα και το σχήμα της κοπτικής είναι συμβολικό: Συμβολίζει έναν ορθογώνιο, δηλαδή εντελώς κλειστό χώρο, ο οποίος προστατεύει τον ιδιοκτήτη από το κακό μάτι. Με την ευκαιρία, οι πρόγονοί μας θεωρούσαν το πουκάμισο «υποκατάστατο» του σώματος.
Πολλοί, ίσως να θυμούνται ότι στα παιδικά χρόνια τους η γιαγιά φορούσε το πουκάμισο από την ανάποδη όταν στο σπίτι έρχονταν πολλοί επισκέπτες, ούτως ώστε Θεός φυλάξοι, να μην ματιάσουν. Όπως λέει ο θρύλος, η αρνητική ενέργεια κατευθύνεται σε ένα πρόσωπο από το κακό μάτι και συναντιέται με το πουκάμισό του, όταν όμως αυτό είναι φορεμένο από ανάποδη, δεν αναγνωρίζει το «θύμα» και δεν προκαλεί το κακό. Επίσης οι άνθρωποι πίστευαν ότι αν πουλήσεις ένα πουκάμισο, θα πουλήσεις την ευτυχία σου.
